Panel 61: Ebeveyne yabancılaştırma sendromu, etkileri ve sonuçları

Fuat Torun 20.11.2016 – E Salonu – Maia 2 – 10:00 – 11:30

Ebeveyne yabancılaşma sendromu (EYS) uzun yıllardan beri bilinen ve üzerinde bilimsel olarak çalışmalar yapılan bir tanıdır. EYS bilimsel bir tanı olmasına, birey ve toplum üzerinde görünür ve görünmez birçok etki bırakmasına rağmen ülkemizde bu konu gizemini ve bilinmezliğini halen korumaktadır.

EYS asıl olarak çocukların velayeti ile ilgili anlaşmazlıklarında ortaya çıkan bir bozukluktur. Dava sürecinde anlaşmazlık sıklıkla ebeveynler arasında olsa da, anne-üveyanne, ebeveynbüyükanne/büyükbaba, ebeveyn-akraba vb. şeklinde de olabilmektedir. EYS’nin ana belirtisi çocuğun bir ebeveyne karşı iftira kampanyasına maruz bırakılması ve hedef alınmasıdır. Zihinsel olarak henüz yeterince olgunlaşamamış ve bilişsel düzeyde farkındalık geliştirememiş olan çocuk ise bu iftira sürecine kendisi de katkılarda bulunur. Çocuk bu sürece kendi katkılarının sonuçlarının tam olarak ayırımında değildir. Birlikte kaldığı ebeveyn ile ittifak halinde olmanın ona sağlayacağı destek ve güvenin keyfine varmaya çalışır, iftiranın dozu arttıkça daha fazla destek görür. Ebeveyn ise bilinçli bir iftira ve yıpratma sürecinin içerisindedir. İftirayı başlatan, şekil veren ve devam ettirendir. Ebeveynin hangi motivasyon ile bu süreci başlattığından bağımsız olarak çocukta ebeveyne yabancılaşmaya sebep olmak duygusal kötüye kullanımın bir formudur, çünkü çocuk ile, iyi ve seven bir ebeveyn arasındaki bağın azalması ya da kopması ile sonuçlanır.

EYS’de sadece bir ebeveynin diğer ebeveyne karşı çocukta programlı bir iftira süreci görülmez, aynı zamanda yabancılaştıran ebeveyni desteklemek adına yabancılaştırılan yani hedefteki ebeveyne karşı çocuk kendi ürettikleri ile de katkı sağlar.

EYS’nin Ayırt Edici Özellikleri

1. Hedefteki ebeveyne karşı iftira kampanyası

2. Hedefteki ebeveyni reddetmek için çocuğu tutarsız, mantıksız, zayıf ve saçma bir mantığa sürükleme

3.Çocukta hedefteki ebeveynine karşı çelişkili duygularının eksikliği

4.Bağımsız düşünür fenomeni

5.Çocuğun yabancılaştıran ebeveyne karşı koşulsuz otomatik desteği

6.Çocukta belirgin bir suçluluğun olmaması

7.Ödünç senaryoların varlığı

8.Hedefteki ebeveynin geniş ailesine karşı yayılan kin ve nefret duyguları

EYS uygulayıcısı ebeveynler birbirinden farklı motivasyonlarla çocuklarını diğer ebeveyne karşı yabancılaştırabilmektedirler. Ancak hepsinde ortak olan nokta yabancılaştırılan ebeveyne karşı duyulan öfkedir. Bu öfkenin kurbanları ise aslında bütün olarak ailedir. Ancak kurbanlar arasında derecelendirme yapmak gerekirse en büyük kurban çocuklardır. Çünkü ebeveynine yabancılaştırılan çocuğun bütün bir geleceği çalınmıştır. Yabancılaştırmada kullanılan yöntemler çocuğa dünyanın güvensiz ve acımasız olduğunu, kimseye güvenilmemesi gerektiğini öğretmektedir.

EYS bir yönüyle aslında bir dramdır. Yaşayanlar açısından tahminlerinizin ötesinde büyük bir dram, yaşamayanlar için ise gözle görünmez ama etkileri açısından daha büyük ve önlenebilir bir dram. Bilim insanları bir durumu aydınlatmaya çalışırken görünür etkileri yanında görünmez etkilerini de ortaya koymaya çalışarak o durumun toplam etkisini ortaya koymaya çalışırlar. Bugüne kadar EYS’nin toplam etkisini ortaya koyan çalışmalar henüz yapılmamıştır, yapılması da mümkün değildir. EYS mağduru bir çocuğun erişkin yaşamda toplum üzerindeki etkisi görünmez etkilerinden sadece biridir. Ebeveynlerinden birine düşman olarak yetiştirilmiş ve sağlıklı rol modelleri geliştirememiş bir çocuğun ileride geliştireceği antisosyal davranışlar ve sonucunda ortaya çıkacak olumsuzluklar ya da intiharlar büyük dramlara örnek olarak verilebilir. Anne ya da babasına düşman olarak yetiştirilmiş bir çocuğun büyüdüğünde sağlıklı bir aile kurabilmesi ve çocukları ile sağlıklı bir ilişki kurabilmesi neredeyse imkânsızdır. EYS kuşaklar boyunca aktarılabilecek bir rahatsızlıktır. Çocukken ailesinde yaşadıklarını kendisi aile kurduğunda uygulama olasılığı oldukça yüksektir.

Kaynaklar:

1-Gardner RA (1985). Recent trends in divorce and custody litigation. Academy Forum 29: 3-7.

2-Gardner RA (1992). The Parental Alienation Syndrome: A Guide for Mental Health and Legal Professionals. Cresskill, NJ, Creative Therapeutics

3-Baker AJL, Darnall D (2007). A construct study of the eight symptoms of severe parental alienation syndrome: A survey of parental experiences. Journal of Divorce and Remarriage 47:55-76

52.Ulusal Psikiyatri Kongresi Özet Kitabına linkten ulaşabilirsiniz.

 

Tags: , , , ,